جمع و تألیف قرآن

من ازواجنا و ذرياتنا قرات اعين. ما اخفي لهم من قرات اعين (ص 118). ما كذب الفؤاد ما رآي (ص 146). كعصف ماكول (ص 180). 4. مصحف عثمان ان ربك هو الخالق العليم (ص 71). و يهيالكم من امركم مرفقا (ص 78). 5. مصحف انس بن مالك ملك يوم الدين (ص 1). فلا جناح عليه ان لا يطوف بهما (ص 11). و المقيمون الصلاة (ص 11). حتي يتطهرن فاذا تطهرن (ص 14). كشجرة طيبة ثابت اصلها (ص 68). اني نذرت للرحمان صوما و صمتا (ص 84). قرائت مشهور حافظوا علي الصلوات والصلاة الوسطي (بقره، 238).
پس از رحلت پیامبر اكرم (ص) و پذیرفته نشدن مصحف علی (ع) ، علاوه بر زید، عده دیگری از بزرگان صحابه به جمع قرآن پرداختند از جمله: عبداللّه بن مسعود، ابی بن كعب، مقدادبن اسود، سالم مولی ابی حذیفه، معاذبن جبل و ابوموسی اشعری گویند: نخستین كسی كه سوره های قرآن را مرتب نمود، سالم مولی ابی حذیفه بودوقتی قرآن جمع آوری و روی اوراق نوشته شد، آن گاه خود و هم دستانش گرد هم آمدند و درباره نام آن به شور نشستند برخی نام «سفر» را پیش نهاد كردند، سالم و دیگران آن را نپسندیدند، زیرا نام كتاب های یهود است سپس سالم عنوان مصحف راپیش نهاد كرد و گفت: همانند این كتاب (صحیفه های جمع شد
وصیت پیامبر گرامی (ص) جمع قرآن بود تا مانند تورات یهود در معرض ضایع شدن قرار نگیرد(1) علی (ع) پس از رحلت پیامبر از وصیت تبعیت كرد و به این مهم پرداخت و آن را عرضه داشت، ولی به دلایلی پذیرفته نشد اما از آن جایی كه قرآن اولین مرجع تشریع آیین اسلام و زیربنای ساخت جامعه اسلامی است، ضرورت داشت خلفای وقت از دیگر كاتبان كلام الهی استفاده كنند تا با جمع قرآن از روی قطعات چوب و استخوان و سینه های حافظان قرآن، آن را ضبط كنند و خلااز دست رفتن هفتاد تن و بنابر قولی چهارصد تن از حافظان قرآن را كه در جنگ یمامه به شهادت رسیدند، جبران كنند.1 (1). تفسیر قمی، ص 745. 1.
مصحفی را كه مولی امیرمؤمنان (ع) گردآوری كرده بود، دارای ویژگی های خاصی بود كه در مصاحف دیگر وجود نداشت. اولا، ترتیب دقیق آیات و سور، طبق نزول آن ها رعایت شده بود یعنی در این مصحف مكی پیش از مدنی آمده و مراحل و سیر تاریخی نزول آیات روشن بودبدین وسیله سیر تشریع و احكام، مخصوصا مساله ناسخ و منسوخ در قرآن به خوبی به دست می آمد.
مقدمه يكي از مسائل مهم تاريخ قرآن را تدوين و جمع‌آوري آن در زمان پيامبر (صل‌الله ‌عليه‌ و آله‌ و‌ سلّم)يا بعد از رحلت آن حضرت تشكيل مي‌دهد كه محققان و دانشمندان در نفي و اثبات آن به بحث پرداخته و نظرات و مطالب فراواني را بيان كرده‌اند. يكي از محققاني كه به صورت گسترده به اين بحث پرداخته و انصافاً اين مسأله را به صورت دقيق و محققانه مورد بحث قرار داده، عالم فرزانه حضرت آيت‌الله محمد هادي معرفت (دامت بركاته) مي‌باشد، كه حق مطالب را به خوبي ادا كرده است.
جمع و تالیف قرآن به شكل كنونی، در یك زمان صورت نگرفته، بلكه به مرورزمان و به دست افراد و گروه های مختلف انجام شده است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان حیات پیامبر اكرم (ص) و با دستور آن بزرگ وار انجام شده و توقیفی است و باید آن را تعبدا پذیرفت، و به همان ترتیب در هر سوره تلاوت كرد.