اسماعیل(علیه السلام)

اسماعيل عليه السلام فرزند بزرگ ابراهيم عليه السلام، نياى عرب حجاز «1» و جدّ اعلاى پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله «2»، از پيامبران الهى و ملقّب به ذبيح اللّه است.
داستان ابراهيم از نظر قرآن آنچه از قرآن كريم در باره ابراهيم(علیه السلام) استفاده می شود اين‏ است كه: ابراهيم (عليه السلام) از اوان طفوليت تا وقتى كه به حد تميز رسيده در نهانگاهى دور از جامعه خود می زيسته، و پس از آنكه به حد تميز رسيده از نهانگاه خود به سوى قوم و جامعه اش بيرون شده و به پدر خود پيوسته است؛
نام حضرت اسماعيل ذبيح فرزند ابراهيم ( عليه السلام ) در يازده مورد از قرآن ذكر شده و در هفت سوره از قرآن سخن از ايشان به ميان آمده است . ( 1 )
قرآن به طور صریح بیان مى ‏كند كه ذبیح، اسماعیل(علیه السلام) بوده است، زیرا قرآن ماجراى ذبیح را نقل كرده و پس از آن خداوند، ابراهیم(علیه السلام) را به فرزند دیگرى به نام اسحاق مژده داده است: «وَبَشَّرْناهُ بِإِسْحقَ نَبِیّاً مِنَ الصّالِحِینَ». بنابراین مژده به تولد اسحاق بعد از ذكر سرگذشت ذبح، صراحت دارد كه اسحاق غیر از فرزندى بوده كه ابراهیم به وسیله ذبحِ او مورد آزمایش قرار گرفته است.
پایان عمر اسماعیل ـ علیه السلام ـ در مكه حضرت اسماعیل با خانواده و فرزندانش در مكه زندگی می‎كرد، و به عنوان پیامبر و راهنمای مردم می‎زیست و برای شكوهمند نمودن مراسم حج در هر سال نقش مهم داشت، و در حقیقت كلید داری و مقام تولیت حج بر عهده او بود.
بزرگترین ایثار ابراهیم و اسماعیل ـ علیه السلام ـ در راه خدا ابراهیم فراز و نشیبهای سختی را پشت سر گذاشت، و در همه جا و همه وقت، تسلیم فرمان خدا بود و در راه او حركت می‎كرد، همه رنجها را در راه خدا تحمل كرد و در تمام آزمایشهای الهی قبول شد، و شایستگی خود را به اثبات رساند.
تجدید بنای كعبه به كمك اسماعیل ـ علیه السلام ـ خانه كعبه نخستین پرستشگاه خدا بود كه در زمان حضرت آدم ـ علیه السلام ـ توسط او ساخته شد(1) بعداً طوفان نوح باعث شد كه ساختمان این خانه ویران شده و در ظاهر محو گردید، اما ابراهیم خلیل می‎دانست كه مكان خانه كعبه در سرزمین مكه قرار دارد(2) و بر همین اساس، به فرمان خدا، همت كرد كه دیگر بار این خانه، ساخته شود. (1). آل عمران، 96. (2). چنان كه از آیه 37 سوره ابراهیم چنین استفاده می‎شود.
حس هووگری گاهی به صورتهای رنج آور در ساره بروز می‎كرد، او وقتی كه می‎دید ابراهیم فرزند نوگلش اسماعیل را در كنار مادرش در آغوش می‎گیرد و او را می‎بوسد و نوازش می‎نماید، در درون ناراحت می‎شد و در غم و اندوه فرو می‎رفت، آتش حسادت در درونش شعله می‎كشید كه چرا شوهرم ابراهیم باید همسر دیگر به نام هاجر داشته باشد؟ و هاجر كه كنیز من بود، اینك همتای من شود؟ و پسرش مانند پسر من مورد محبت ابراهیم قرار گیرد؟! و...
نام اسماعیل در قرآن دوازده بار، و نام اسحاق هفده بار آمده است، این دو پیامبر، از فرزندان ابراهیم از دو مادر بودند، مادر اسماعیل هاجر نام داشت، و مادر اسحاق ساره بود. خداوند این دو پسر را در سن پیری ابراهیم به ابراهیم عطا فرمود، چنان كه در آیه 39 سوره ابراهیم از زبان ابراهیم می‎خوانیم می‎گوید: