رابطه قرآن و نهج البلاغه

چکيده پيوند ناگسستني و همه سويه نهج البلاغه با قرآن کريم، از مسائل حائز اهميت است. يکي از مظاهر اين پيوند، اقتباس هاي قرآني نهج البلاغه است. اهميت بررسي اين اقتباس ها به چند امر باز می گردد: نخست، گونا‌گوني اقتباس هاي قرآني است. دوم، کارکردهاي متفاوت اين اقتباس ها.
چكيده مرگ چيزى است كه براى تمام موجودات عالم رقم زده شده است. انسان نيز از اين امر مستثنا نبوده و همانند ساير موجودات طعم مرگ را خواهد چشيد و با آن دست و پنجه نرم خواهد كرد؛ اما نوع انسانى به واسطه برخوردارى از ويژگى ها و صفاتى خاص، نسبت به اينكه خواهد مرد و مرگ به سراغ او خواهد آمد، آگاهى دارد. همه اديان آسمانى نيز توجه به مرگ و مرگ آگاهى و مرگ انديشى را سرلوحه تعليمات خود قرار داده اند.
به گواه تاریخ، حضرت علی(علیه السلام) دارای شخصیتی ممتاز و برجسته بود که او را از سایرین متمایز می کرد. علی رغم این موضوع، آن حضرت آن گونه که باید شناخته نشده و بسیاری از زوایای شخصیتی وی در لابه لای ورقه ای از تاریخ پنهان مانده است. با نگاهی به آنچه که در مورد وی گفته و یا نوشته شده است، متوجه می شویم که علم آن حضرت بیش از هر چیز دیگر شگفتی و اعجاب دیگران را برانگیخته است.
برخى به تاريخ با نظر ترديد مى ‏نگرند، براى آن ارزش علمى قائل نيستند و آن را بسان شعر مى‏ دانند كه بر اساس نياز، هدف، ذوق و تخيل شاعر سروده مى ‏شود نه بر اساس واقعيّتها و عينيّت ها. تا جايى كه مى‏ گويند: «تاريخ هيچ چيز نيست جُز دروغهايى مورد اتّفاق همه.» بد بينى اين افراد به تاريخ، از مطالعه حوادث تحريف يافته، مبالغه آميز و تعميم آن بر همه زمانها ناشى شده است در حالى كه همه تاريخ دروغ و مشوش نيست. به علاوه، بحث روى تاريخِ واقع نماست كه ببينيم چه اهميتى دارد؟
قال رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله: اني تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي. آري قرآن و نهج البلاغه دو گوهر گرانبهائي هستند كه هر دو مكمل يكديگر و چراغ هدايت و روشنگري هستند. در قرآن كريم و نهج البلاغه موارد بسياري است كه در يكي اين دو كتاب ارزشمند، مباحثي به نحو اجمال بيان شده و در ديگري به نحو تفصيل آمده است كه در اينجا با رعايت اختصار، مواردي از آن ذكر مي شود:   1ـ وحدانيت خدا
اهل بيت عليهم السلام راسخون در علم1 ومؤيدون من عند اللّه2 وملهَم به حقايق و معارف قرآن كريم و سيراب ازسرچشمه كوثر و آگاه به ملك وملكوت هستند. رفتار، كردار و گفتارشان ترجمان وحي الهي و درياي خروشان معارف ربوبي است، حريم حرم دل ايشان، حرم امن و عرش عظمت و لطف و عنايت و مقام علم خداست. هماهنگي اهل بيت با قرآن كريم و همراهي ثقل كبير و اكبر3 در دو عالم، مبيّن مقام عصمت و ولايت و لزوم اطاعت و پيروي از ايشان است. از اين جهت آئينه تمام نماي وحي و شاخص و ميزان و قطب نماي حركت امت اسلامند.
نيك مي دانيم كه آبشخور اساسي كلام ائمه(عليهم السلام) كلام وحي است، چنانكه در روايتي از امام باقر(علیه السلام) چنين آمده است:«هر گاه حديثي براي شما باز گفتم منبع آن را از قرآن از من جويا شويد»؛
اشاره «قرآن در آينه نهج البلاغه» عنوان كتابى است در دست انتشار، برگرفته از سخنان استاد فرزانه حضرت آية الله محمدتقى مصباح. در اين كتاب، طى مباحث متنوعى در چهار فصل، به موضوعاتى همچون جايگاه قرآن در جامعه دينى، تفسير به رأى يا قرائت هاى مختلف، لزوم شناخت مخالفان قرآن از ديدگاه نهج البلاغه، و انگيزه ها و اهداف مخالفان قرآن از ديدگاه نهج البلاغه پرداخته شده است. اين كتاب توسط آقاى على محمدى گردآورى شده است. نبشتار ذيل، كه نيم نگاهى به يكى از مباحث اين كتاب دارد، به محضر ارباب معرفت تقديم مى گردد.
 در آن روزگار، كه عصر بيان و سخن بود، قرآن در قالبي بس زيبا، دلربا و فصيح عرضه شد. علي (ع) در مقام فصيحترين و بليغ ترين سخنگوي زمان، به ترسيم و تصوير شگفتيها و زيباييهاي اين كتاب آسماني پرداخت و در توصيف قرآن، زيباترين و شگفت ترين واژه ها و الفاظ را به كار گرفت. او در جايگاه مفسري بيبديل و نگهبان راستين معارف قرآن، به تبيين و توصيف چگونگي هاي كتاب خدا پرداخت و قرآن، اين برنامة هدايت انسانها را بخوبي معرفي كرد، تا قرآن مداران و جستجوگران حقايق الهي، كتاب آسماني خود را بشناسند و قدر و ارزش آن را بدانند و در معضلات و مشكلات فكري، به اين ملجأ بزرگ و نجات بخش پناه برند.
اولين گام هر نوع ارتباط با قرآن شناخت آن است فرض كنيد تلفني مي‏ خريد كه مجهز به پيغام‏ گير است و مي ‏توانيد با آن نمابرهاي خود را نيز ارسال كنيد. اين‏كه شما بدانيد اين تلفن چيست و چه توانايي‏هاي دارد در چگونگي استفاده شما از آن بسيار موثر است. اگر شما همان تلفن را بخريد ولي از امكان ارسال نمابر آن باخبر نباشيد طبيعي است كه هيچ‏گاه انتظار ارسال نمابر را از آن نداريد و بالطبع نمي ‏توانيد از تلفن خود به خوبي استفاده كنيد.