وصف قرآن در روایات

* قال رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه و آله):‏ « أَيُّهَا الناس ... فَإِذَا الْتَبَسَتْ عَلَيْكُمُ الْفِتَنُ كَقِطَعِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ فَإِنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ مَاحِلٌ مُصَدَّقٌ‏ وَ مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قَادَهُ إِلَى الْجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَى النَّارِ وَ هُوَ الدَّلِيلُ يَدُلُّ عَلَى خَيْرِ سَبِيلٍ وَ هُوَ كِتَابٌ فِيهِ تَفْصِيلٌ وَ بَيَانٌ وَ تَحْصِيلٌ وَ هُوَ الْفَصْلُ لَيْسَ بِالْهَزْلِ وَ لَهُ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ فَظَاهِرُهُ حُكْمٌ وَ بَاطِنُهُ عِلْمٌ ظَاهِرُهُ أَنِيقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِيقٌ لَهُ نُجُومٌ وَ عَلَى نُجُومِهِ نُجُومٌ‏ لَا تُحْصَى عَجَائِبُهُ وَ لَا تُبْلَى غَرَائِبُهُ فِيهِ مَصَابِيحُ الْهُدَى وَ مَنَارُ الْحِكْمَةِ وَ دَلِيلٌ عَلَى الْمَعْرِفَةِ لِمَنْ عَرَفَ الصِّفَةَ». (الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏2، ص: 599)

حضرت محمد (صلي الله عليه و آله) فرمودند: « ... هر گاه آشوبها چون شب تار شما را فرا گرفت به قرآن رو آوريد (و بدان چنگ زنيد) زيرا آن است شفيعى كه شفاعتش پذيرفته است (در باره كسى كه بدان عمل كند) و گزارش دهنده است از بديها كه گفته‏اش (در باره آن كس كه بدان عمل نكرده) تصديق شده است، هر كه آن را پيشواى خود كرد به بهشتش رهبرى كند و هر كه (از آن پيش افتد) و آن را پشت سر خود قرار دهد به دوزخش كشاند، و قرآن راهنمائى است كه به بهترين راهها راهنمائى كند، و كتابى است كه در آنست تفصيل و بيان و تحصيل (بدست آوردن حقائق) و آنست جداكننده (ميان حق و باطل) شوخى و سرسرى نيست؛ براى آن ظاهرى است و باطنى، پس ظاهرش حكم و دستور است و باطنش علم و دانش، ظاهرش جلوه و زيبائى دارد و باطنى ژرف و عميق است ستارگانى دارد و ستارگانش هم ستارگانى دارد، شگفتي هايش به شماره در نيايد و عجائبش كهنه نگردد، در آنست چراغهاى هدايت، و جايگاه نور حكمت و راهنماى معرفت است براى آن كس كه بشناسد صفات را( يعنى صفاتى كه موجب مغفرت است يا صفت شناسائى و استنباط را).»

* قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام): «كَانَ فِي وَصِيَّةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (عليه السلام) أَصْحَابَهُ اعْلَمُوا أَنَّ الْقُرْآنَ هُدَى النَّهَارِ وَ نُورُ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ عَلَى مَا كَانَ مِنْ جَهْدٍ وَ فَاقَةٍ». (الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏2، ص: 600)

امام صادق (عليه السّلام) فرمود: «در سفارش امير المؤمنين (عليه السّلام) به يارانش بود كه: بدانيد همانا قرآن راهبر روز است و پرتو افكن شب تار اگر چه (آن كس كه در صدد راهنمائى شدن و كسب نورش باشد) در سختى و ندارى باشد. (زيرا فقر و فاقه او را از آن باز ندارند بلكه رغبتشان را در اين باره افزون كنند).»

* قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه و آله): «الْقُرْآنُ هُدًى مِنَ الضَّلَالِ وَ تِبْيَانٌ مِنَ الْعَمَى وَ اسْتِقَالَةٌ مِنَ الْعَثْرَةِ وَ نُورٌ مِنَ الظُّلْمَةِ وَ ضِيَاءٌ مِنَ الْأَحْدَاثِ وَ عِصْمَةٌ مِنَ الْهَلَكَةِ وَ رُشْدٌ مِنَ‏ الْغَوَايَةِ وَ بَيَانٌ مِنَ الْفِتَنِ وَ بَلَاغٌ مِنَ الدُّنْيَا إِلَى الْآخِرَةِ وَ فِيهِ كَمَالُ دِينِكُمْ وَ مَا عَدَلَ أَحَدٌ عَنِ الْقُرْآنِ إِلَّا إِلَى النَّارِ».(الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏2، ص: 601)

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: «قرآن راهنماى گمراهى است و بينائى از هر كورى است، و سبب گذشت از لغزشها است، و روشنى در هر تاريكى است، و در پيشامدها (و بدعتها) پرتوى است، و نگاهدارنده از هر هلاكتى است و ره‏جوئى در هر گمراهى است، و بيان‏كننده هر فتنه و اشتباهى است و انسانى را از دنيا (ى پست به سعادتهاى) آخرت رساند، و در آنست كمال دين شما، و هيچ كس از قرآن رو گردان نشود جز به سوى دوزخ».

* أبو عَبْدِ اللَّهِ (عليه السلام) قال: «إِنَّ الْقُرْآنَ زَاجِرٌ وَ آمِرٌ يَأْمُرُ بِالْجَنَّةِ وَ يَزْجُرُ عَنِ النَّار». (الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏2، ص: 601)

ابو بصير گويد: شنيدم حضرت صادق (عليه السّلام) مي فرمود: «همانا قرآن باز دارنده و فرمان دهنده است. به بهشت فرمان دهد و از دوزخ باز دارد».

* أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) مَا بَالُ الْقُرْآنِ لَا يَزْدَادُ عَلَى النَّشْرِ وَ الدَّرْسِ إِلَّا غَضَاضَةً فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ يَجْعَلْهُ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ وَ لِنَاسٍ دُونَ نَاسٍ فَهُوَ فِي كُلِّ زَمَانٍ جَدِيدٌ وَ عِنْدَ كُلِّ قَوْمٍ غَضٌّ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ». (بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏2، ص: 280)

مردي از امام صادق(علیه السلام) سؤال کرد که چگونه است که قرآن با وجود نشر و تعليم و قرائت زياد، از طراوت و تازگي آن کم نمي شود؟ امام فرمود: زيرا خداوند قرآن را براي زمان و مردم خاصي نازل نکرده است؛ از اين رو در همه زمان ها و براي همه مردم تا روز قيامت تازه و با طراوت است.

* «... سَأَلْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِي الْقُرْآنِ فَقَالَ هُوَ كَلَامُ اللَّهِ وَ قَوْلُ اللَّهِ وَ كِتَابُ اللَّهِ وَ وَحْيُ اللَّهِ وَ تَنْزِيلُهُ وَ هُوَ الْكِتَابُ الْعَزِيزُ الَّذِي‏ لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ». (توحيد شیخ صدوق، ص: 224)

از امام صادق (علیه السلام) در مورد کيفيت قرآن سؤال کردم (که آيا قديم است يا حادث و مخلوق)؟ حضرت فرمود: قرآن کلام خداست و کتاب و وحي و نازل شده از طرف اوست و آن کتاب عزيز و مقتدري است که هيچ گونه امر باطلي به آن راه نمي يابد و از جانب خداي حکيم و ستوده نازل گرديده است.

* «... كَتَبَ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا (علیه السلام) إِلَى بَعْضِ شِيعَتِهِ بِبَغْدَادَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ... وَ الْقُرْآنُ كَلَامُ اللَّهِ غَيْرُ مَخْلُوقٍ فِيهِ خَبَرُ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ وَ خَبَرُ مَا يَكُونُ بَعْدَكُمْ‏ أُنْزِلَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَلَى مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ» (توحيد شیخ صدوق؛ ص 227)‏

 امام هادي (علیه السلام) به يکي از شيعيانش در بغداد نوشت: قرآن کلام خداست (و مانند چيزهاي ديگر) مخلوق خدا نيست؛ در آن اخبار امت هاي قبل از شما و اخبار بعد از شما آمده است؛ قرآن از جانب خدا بر حضرت محمد (صلي الله عليه و آله) نازل شده است.

منابع: 

1. اصول کافی
2. توحید شیخ صدوق
3. بحارالانوار