الم ﴿١﴾ ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ ﴿٢﴾
«لا رَيْبَ فِيهِ» يعنى اين كتاب بيان و هدايت و حق و معجزه است و از اين جهات سزاوار است كه در آن بد گمانى راه نيابد و منظور، خبر دادن به اينكه كسى در آن بدگمانى و شك ندارد نيست چه، پيداست كه بسيارى از مخالفين اسلام در آن ترديد كردند.
چرا فقط متقين؟
با اينكه قرآن هدايت براى همه مردم است علت اينكه تنها پرهيز كاران را ذكر مي كند اينست كه آنان از اين كتاب استفاده كرده بنور آن هدايت شده اند.هدايت بودن قرآن براى متقين، منافات ندارد با اينكه براى همه مردم نيز راهنما باشد همانطور كه در آيه كريمه ديگر در باره قرآن مي فرمايد:«هُدىً لِلنَّاسِ» (اين قرآن هدايت براى همه مردم است).
[سوره البقرة (2): آيات 3 تا 5]
الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ (3) وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ (4) أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (5)
در اين آيات صفات پرهيزكاران كه از نور هدايت قرآن بهره مند شده اند بيان شده است اولين صفت آنان اينست كه ايمان بغيب دارند.
ايمان چيست؟
از امام على بن موسى الرضا عليه السلام نقل كرده اند كه آن حضرت فرمود:ايمان: تصديق بقلب و اقرار به زبان و عمل به اركان و اعضاء است و نيز از آن حضرت به تعبير ديگر نقل شده است كه فرمود: ايمان سخن و عمل و اعتقاد و پيروى از پيامبر است .
قرآن اين ايمان بغيب را قبل از هر واجب بدنى و مالى ذكر كرده و سپس آن دو واجب را كه بر پا داشتن و انجام نماز (يُقِيمُونَ الصَّلاةَ) و انفاق و كمك بزير دستان (وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ) است به ايمان عطف نموده است
يُقِيمُونَ الصَّلاةَ- نماز با شرائط و خصوصيات بجا ميآورند و اقامه هر چيز تعطيل نكردن آن است.
وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ- از آنچه ما بآنان داده و مالك آن شده اند مقدارى بصورت طاعت و انجام امر خدا بمستمندان مي دهند.ا.از اينكه خداوند در عداد صفات متقين و در مقام مدح آنان انفاق را ذكر مي كند استفاده مي شود كه اين انفاق از مال حلال است نه حرام زيرا انفاق از حرام قابل ستايش نيست و چون آنچه مي دهند روزى خداست پس تنها مال حلال روزى خدا است بر مردم.
دو صفت متقین
وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ-
دو صفت ديگر از متقين كه در اين آيه بيان شده است.
1- ايمان بقرآن (بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ).2- ايمان به كتب آسمانى قبلى (ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ).
وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ- آخرين صفت متقين، يقين آنان بجهان ديگر است.
اگر چه ايمان بغيب شامل يقين بآخرت نيز مي شد ولى چون مسئله معاد و بودن جهان ديگر بخصوص مورد انكار بت پرستان بود و مى گفتند: زندگى جز اين جهانى كه ما در آن مرده و زنده مي شويم نيست لذا آن را مستقلًّا بيان كرد [أُولئِكَ عَلى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ].پرهيزكاران و متقين با اين صفات خود، از هدايت الهى بهره مند شده اند.
هدايت يافتن آنان مانند هر خير و نيك ديگر از طرف خدا است «مِنْ رَبِّهِمْ» و اينانند كه بمقصد و مقصود خود نائل و در بهشت جاودان و هميشگى جا دارند.«وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ».