از قرآن كريم استفاده مي شود كه بر پايي جهان آخرت، تنها به زنده شدن مجدّد انسانها نيست بلكه اساساً نظام اين جهان دگرگون مي شود و جهان ديگري برپا مي گردد البتّه با ويژگيهاي ديگري.
آنگاه همه انسانها از آغاز تا پايان خلقت با هم زنده مي شوند و به نتايج اعمالشان مي رسند و جاودانه در نعمت يا عذاب مي مانند.
در زمين، زلزله عظيمي پديد مي آيد(1) و آنچه در اندرون آن است بيرون مي ريزد(2) و اجزاي آن متلاشي مي گردد(3)، و درياها شكافه مي شوند(4)، و كوهها به حركت در مي آيند(5) و در هم كوبيده مي شوند(6) و مانند تلّ شني مي گردند(7) و سپس به صورت پشم حلّاجي شده در مي آيند(8) و آنگاه در فضا پراكنده مي شوند(9) و از سلسله كوههاي سر به آسمان كشيده، جز سرابي باقي نمي ماند(10).
ماه(11) و خورشيد(12) و ستارگان عظيمي كه بعضي از آنها ميليونها بار از خورشيد ما بزرگتر و پرفروغتر است به تيرگي و خاموشي مي گرايند(13)، و نظم حركت آنها به هم مي خورد(14)، و از جمله ماه و خورشيد به هم مي پيوندند(15) و آسماني كه همچون سقف محفوظ و محكمي بر اين جهان، احاطه كرده است سست و متزلزل مي شود(16) و مي شكافد و از هم مي درد(17) و طومار آن درهم مي پيچيد(18) و اجرام آسماني به صورت فلزّ مذابي در مي آيد(19) و فضاي جهان پر از دود و ابر مي شود(20).
در چنين اوضاع و احوالي است كه شيپور مرگ، نواخته مي شود و همة موجودات زنده مي ميرند(21) و در جهان طبيعت، اثري از حيات نمي ماند، و وحشت و اضطراب بر جانها سايه مي افكند(21) مگر كساني كه از حقايق و اسرار هستي، آگاهند و دلهايشان غرق معرفت و محبت الهي است.
سپس جهان ديگري كه قابليت بقاء و ابديّت داشته باشد، برپا مي شود(22)، و صحنة گيتي با نور الهي روشن مي گردد(23)، و شيپور حيات به صدا در مي آيد(24) و همة انسانها (بلكه حيوانات نيز)(25) در يك لحظه، زنده مي شوند(26)، و سراسيمه و هراسان(27) همانند ملخها و پروانگاني كه در هوا منتشر مي شوند(28) با سرعت(29) به سوي محضر الهي روانه مي گردند(30) و همگي در صحنة عظيمي فراهم مي آيند(31) و غالباً مي پندارند كه توقفشان در عالم برزخ به اندازة يك ساعت يا يك روز و يا چند روز بوده است(32).
و در آن عالم، حقايق آشكار مي شود(33) و حكومت و سلطنت الهي، ظهور تام مي يابد(34) بطوري كه چنين هيبتي بر خلايق، سايه مي افكند كه هيچ كس را ياراي بلند سخن گفتن نيست(35) و هر كس به فكر سرنوشت خويش است و حتي فرزندان از پدر و مادر و خويشان از يكديگر فرار مي كنند و اساساً رشته نسبها و سببها مي گسلد(36) و در نتيجه دوستيها تبديل به دشمني ها مي گردد(37).
آنگاه دادگاه عدل الهي تشكيل مي شود و اعمال همة بندگان، حاضر مي گردد(38) و نامه هاي اعمال، توزيع مي شود(39). در اين دادگاه، فرشتگان و پيامبران خدا به عنوان شهود حضور دارند(40) حتي دست و پا و پوست بدنها گواهي مي دهد(41) و حساب همة مردم به دقت، رسيدگي و با ميزان الهي، سنجيده مي شود(42) و براساس عدل و قسط داوري مي گردد(43) و در اين هنگام، شفاعت كسي مقبول نمي گردد(44) مگر شفاعت كسي كه از طرف خداي متعال مأذون باشند و براساس معيارهاي مرضي خدا شفاعت كنند(45).
سپس حكم الهي اعلام شده(46). نيكوكاران و تبهكاران از يكديگر جدا مي شوند(47) و مؤمنان، روسفيد و شاد بسوي بهشت(48)، و كافران و منافقان روسياه و اندهگين به سوي دوزخ روانه مي گردند(49). بطوري كه از بهشتيان درخواست اندكي آب و خوراك مي كنند و پاسخ مي شنوند كه خداي متعال نعمتهاي بهشتي را بر شما حرام كرده است(50) و سرانجام به شيطان مي گويند: اين تو بودي كه موجب گمراهي ما شدي و ما را از راه صراط و مستقيم بدور كردي و به انحراف و تباهي كشاندي و بدينسان، چاره اي جز تن دادن به كيفر كفر و نافرماني خودشان نمي بينند و جاودانه در عذاب مي مانند.
نویسنده: محبوبه خواجوي
پی نوشت:
1ـ زلزال / 1، حجّ / 1، واقعه / 4، مزمّل / 14.
2ـ زلزال / 2، انشقاق / 4.
3ـ الحاقّه / 14، فجر / 21.
4ـ تكوير / 6، انفطار / 3.
5ـ كهف / 47، نحل / 88، طور / 10، تكوير / 2.
6ـ الحاقّه / 4، واقعه / 5.
7ـ مزمّل / 14.
8ـ معارج / 9، قارعه / 5.
9ـ طه / 105 ـ 107، مرسلات / 10.
10ـ كهف / 8، نبأ / 20.
11ـ القيامة / 8.
12ـ تكوير / 1.
13ـ تكوير / 2.
14ـ انفطار / 2.
15ـ القيامة / 9.
16ـ طور / 1، الحاقه / 16.
17ـ الرحمن / 37، الحاقه / 16، مزمل / 18، مرسلات / 9، نبأ / 19، انفطار / 1، انشقاق / 1.
18ـ انبياء / 104، تكوير / 11.
19ـ معارج / 8.
20ـ فرقان / 25، دخان / 10.
21ـ زمر / 68، الحاقه / 13، يس / 49.
22ـ نمل / 87 ـ 89.
23ـ ابراهيم / 48، زمر / 67، مريم / 38، ق / 22.
24ـ زمر / 69.
25ـ زمر / 68، كهف / 99، ق / 20، نازعات / 13 ـ 14، مدثر / 8، صافات / 19.
26ـ كهف / 47، نحل / 77، قمر / 50.
27ـ ق / 20.
28ـ قارعه / 4، قمر / 7.
29ـ ق / 44، معارج / 43.
30ـ يس / 51، مطففين / 30، القيامة / 12.
31ـ كهف / 99، تغابن / 9، نساء / 87، انعام / 12.
32ـ روم / 55، نازعات / 46، يونس / 45، اسراء / 52.
33ـ ابراهيم / 21، العاديات / 10، الطارق / 9، ق / 22، الحاقه / 18.
34ـ حج / 65، فرقان / 26، عافر / 16، انفطار / 19.
35ـ هود / 105، طه / 108، 111، نبأ / 38.
36ـ بقره / 166، مؤمنون / 101.
37ـ زخرف / 67.
38ـ انعام / 31، مريم / 39، يونس / 54.
39ـ آل عمران / 30، تكوير / 14، اسراء / 49.
40ـ زمر / 69، بقره / 143، آل عمران / 140.
41ـ نور / 24، يس / 65، فصلت / 20 ـ 21.
42ـ اعراف / 8، 9، انبياء / 47، مؤمنون / 102 ـ 103، قارعه / 6 ـ 8.
43ـ يونس / 54، 93، جاثيه / 17، نحل / 78، زمر / 69، 77.
44ـ بقره / 48 ـ 123، 254، مدثر / 48.
45ـ انبياء / 28، بقره / 255، يونس / 3، مريم / 87، طه / 109.
46ـ اعراف / 44.
47ـ انفال / 38، روم / 14 ـ 16 ـ 42 ـ 44.
48ـ زمر / 73، آلعمران / 107، مريم / 85.
49ـ زمر / 60 ـ 71، آل عمران / 106، انعام / 124.
50ـ اعراف / 50.
منابع:
1. آموزش عقايد؛ جلد اول، تأليف: آيتالله مصباح يزدي
2. زندگي جاويد يا حيات اخروي تأليف استاد مرتضي مطهري
3. معاد تأليف محسن قرائتي
4. آموزش عقايد؛ جلد دوم، تأليف: آيتالله مصباح يزدي
5. آموزش عقايد؛ جلد سوم، تأليف: آيتالله مصباح يزدي
6. معاد؛ تأليف: آيتا...دستغيب
7. معاد و جهان پس از مرگ تأليف استاد محقق ناصر مكارم شيرازي