اقوام و قبایل

تعبیر «آل فرعون» 13 بار در قرآن آمده كه در يك مورد از مأموريت موسى(عليه السلام) به سوى آنان و در موارد ديگر از كفر، تكذيب، شكنجه گرى و در نهايت، عذاب آنان در دنيا، برزخ و آخرت سخن رفته است. با توجّه به گوناگونى معانى آل، مفسّران در گستره شمول آل فرعون بر يك رأى نيستند؛ ولى با توجّه به كاركرد اين واژه، گويا مقصود، نزديكان، پيروان و هم فكران وى باشند؛
"اصحاب ايْكَه" ساكنان بيشه زارى بودند كه بر اثر كم فروشى و در پى تكذيب حضرت شعيب عليه السلام با عذاب الهى نابود شدند. اين عنوان به صورت تركيب اضافى «اصحاب الايكه» 4 بار در آيات 78 حجر/ 15؛ 176، شعراء/ 26؛ 13، ص/ 38 و 14 ق/ 50 آمده است.
چكيده برترى و برگزيدگى ملتى در پيشگاه الهى وابسته به ملاك ها و معيارهايى است. استخراج و بررسى اين ملاك ها و معيارها و نيز تشخيص مصاديق واقعى برگزيدگى بر اساس متون مورد وثوق اديان و تطبيق آنها، از مهم ترين مسائلى است كه موجب راهيابى به تعاليم حقيقى اديان گشته و تلقى هاى سليقه اى و منفعت طلبانه را آشكار مى سازد.
" تُبّع " از ریشه " تَبِعَ " و در لغت به معنی پیروی کردن است؛ خواه به طور دنبال کردن و تعقیب باشد، خواه از نظر پذیرفتن دستور و اطاعت کردن.[1] و در اصطلاح به رؤسایی گفته می شود که به خاطر پیروی بعضی از آنها از بعضی دیگر در ریاست و سیاست این چنین نامیده شده اند و نیز گفته شده " تُبّع " فرمانروایی است که قومش از وی پیروی می کنند و جمعش "تبابعه" است.[2]
«... مسأله يهود در دنياي امروز، خصوصاً به شكلي كه در آمريكا و اسراييل جلوه‌گر شده،‌ مسأله تازه‌اي نيست و سوابق ديرينه‌‌اي دارد. شكي نيست كه اين مسأله در دوران ما ابعاد بسيار وسيعي يافته و به اشكال بي‌سابقه و متنوعي ظاهر شده است، اما ريشه‌ها و علل بروز آن در تصويري كه قرآن كريم از قوم يهود ارائه مي‌دهد قابل جستجوست.
به دقت آيات قرآن را درباره فرعونيان و قوم عاد بررسى كرده و آنها را دسته بندى كرده نتيجه تحقيقات اين شد كه اهرام مصر نمى ‏تواند متعلق به فرعونيان باشد بلكه انحصاراً متعلق به قوم عاد است.
«و عاداً وثموداً و اصحاب الرس وقروناً بين ذلك كثيراً»(و قوم عاد و ثمود و اصحاب رس و اقوام بسيار ديگري را كه در اين ميان بودند هلاك كرديم.) 1                                            1. فرقان-38.
(ولقد كذّب اصحاب الحجر المرسلين ) واصحاب حجر پيامبران را تكذيب كردند.(حجرـ80) اصحاب حجر چه كساني هستند؟ اصحاب حجر همان قوم سركشي است (قوم ثمود) كه در سرزميني به نام حجر زندگي مرفهي داشتند و پيامبر بزرگشان حضرت صالح(علیه السلام) بود.
«و إن كان اصحاب الأيكة لظالمين* فانتقمنا منهم و إنّهما لبامام مبين»(سوره حجر آيه 78- 79) «كذّب أصحاب الأيكة المرسلين» (سوره شعراء آيه 176)
فرجام دشمنان و مخالفان لجوج رسولان خدا، همچون عاقبت مردم لجوج انطاكيه خواهد بود كه رسولى را به جرم دعوت به توحيد كشتند، و با يك صيحه آسمانى، همه نابود شدند.