ترجمه قرآن

چکیده:  روایات معصومین(علیهم السلام) در کنار قرآن کریم، همواره به عنوان یکی از منابع مهم تفسیر در بین مسلمانان مطرح بوده است. مسلماً استفاده از این روایات، نقش مؤثری در رفع ابهامات و اشکالات ایجاد شده در ذهن برخی از خوانندگان و نیز انتقال مناسب تر مطالب و اهداف قرآن به زبان مقصد دارد. در این نوشتار پس از ذکر نکات مهم تفسیری و نیز روایات وارده ذیل برخی آیات، نمونه هایی از تأثیر روایات در ترجمه آیات بیان می شود. در برخی ترجمه ها با توجه به اهتمام مترجم به استفاده از آیات، این تأثیر مشهودتر است، اما در برخی دیگر، روایات تفسیری نقشی در ترجمه ندارد.
چکیده: روایات معصومین(علیهم السلام) در کنار قرآن کریم، همواره به عنوان یکی از منابع مهم تفسیر در بین مسلمانان مطرح بوده است. مسلماً استفاده از این روایات، نقش مؤثری در رفع ابهامات و اشکالات ایجاد شده در ذهن برخی از خوانندگان و نیز انتقال مناسب تر مطالب و اهداف قرآن به زبان مقصد دارد. در این نوشتار پس از ذکر نکات مهم تفسیری و نیز روایات وارده ذیل برخی آیات، نمونه هایی از تأثیر روایات در ترجمه آیات بیان می شود. در برخی ترجمه ها با توجه به اهتمام مترجم به استفاده از آیات، این تأثیر مشهودتر است، اما در برخی دیگر، روایات تفسیری نقشی در ترجمه ندارد.  
مقدمه ترجمه قرآن از دير باز معركه آراى فقهاى اسلام بويژه فقيهان اهل سنّت بوده است. اين بحث براى نخستين بار از مسأله جواز قرائت حمد و سوره به زبان هاى غير عربى آغاز شد.1 در قرون معاصر نيز به سبب ضرورت تبليغ دين، مسأله ترجمه قرآن و لزوم آن را شيخ مصطفى مراغى مطرح نمود كه با مخالفت شديد برخى علماى الأزهر مصر مواجه شد و اينان پس از جلسات و شوراهاى مكررّ، رأى به جواز ترجمه قرآن دادند و حتّى ترجمه تفسيرى قرآن را نيز پذيرفتند.2 در هر حال ترجمه قرآن كريم براى درك و فهم معانى لغوى آيات و براى كسانى كه آشنايى با زبان عربى ندارند يا چندان بر آن مسلّط نيستند، امرى سودمند و انگيزه اى خاص براى خواندن قرآن و تدبّر در عمق معانى و جنبه هاى عملى آيات شريفه آن است. 1. به عنوان نمونه ر.ك: «فصلنامه بيّنات، شماره 5، بهار 1374 ه.ش؛ همان، ش 11، پاييز 1375؛ فصلنامه حوزه و دانشگاه، ش 3، تابستان 1374 ه.ش». 2. فصلنامه مترجم، شماره 89/10.
ابهام شناسی از جمله مباحث مهم زبان شناسی ترجمه است كه از گذشته تاكنون ابعادی از آن به تناسب و با عناوین مختلف در علوم گوناگون مورد توجه قرار گرفته و دانشمندان كم و بیش بدان پرداخته اند .اما در این تحقیقات بررسی تطبیقی و توجه همزمان به مبدا و مقصد و به ویژه محور قرار دادن قرآن و تنظیم مباحث به فراخور آن كه در ترجمه قرآن نقش مهم و  در خور توجه دارد جایگاه مناسبی نیافته است . البته تحقیقات یاد شده در تكمیل مباحث و حركت به سوی تكامل آن، نقشی با ارزش دارد و در این مقاله نیز مورد توجه بوده است .
چکیده نگارنده پس از بحث مختصری در مورد واژة ترجمه و کاربرد آن در متون دینی، دلائل مخالفان ترجمه و نقد آنها و نظر فرق اربعه اهل‌سنّت و همچنین فتاوای بزرگان شیعه و اهمیت ترجمة قرآن را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
چكيده در قرآن واژگانى وجود دارند كه از اصالت عربى برخوردار نيستند؛ اين واژه ها، معرّب يا دخيل ناميده مى شوند. درباره تعداد معرّبات فارسى در قرآن، اختلاف نظر وجود دارد، اما اصل وجود آنها مورد اتفاق است. درباره ترجمه معربات فارسى، زبان اصلى اين كلمات و زبان مقصد در ترجمه، يكسان است. در نتيجه، اين سؤال مطرح مى شود كه آيا مى توان اين واژگان را بى نياز از ترجمه شمرد؟ و يا مى توان شكل پيش از تعريب كلمه را بدون در نظر گرفتن دگرگونى هاى معنايى لغت، به كار گرفت؟ اين نوشتار با محور قرار دادن دو واژه معرّب از فارسى «ابريق» و «استبرق»، پاسخ اين سؤالات را جست وجو مى نمايد.
چكيده هر زبانى براى انتقال مفاهيم، ساختارى ويژه خود دارد. اين ساختار متناسب با فهم عرفى اهل آن زبان شكل می گيرد و بديهى است در برگردان هر متنى از زبان مبدا به زبان مقصود لحاظ اين ويژگيها بر مترجم ضرورت دارد. اين ضرورت در باب ترجمه قرآن تاكيد بيشترى پيدا می كند.
چكيده خاورشناسان، ترجمه‌های متعددی از قرآن به زبان‌های اروپایی و آفریقایی و حتی هندی ارایه داده‌اند؛ اما خاورشناسان همگی با یک هدف و انگیزه به ترجمه قرآن نپرداخته‌اند، بلکه برخی خاورشناسان مغرض هستند که به دنبال ابطال قرآن کریم بوده‌اند از این‌رو ترجمه‌‌هایی غیرمعتبر و افتراء آمیز نوشته‌اند.
«فلمّا رأينَه اكبرنَه و قطّعن ايديهن وقلن حاش للّه‏ ماهذا بشرا ان هذا الاّ ملك كريم» (يوسف / 31) در قرآن كريم در داستان حضرت يوسف آمده است كه وقتي در مجلسي كه زليخا ترتيب داده بود، چشمان زنان حاضر در مجلس به جمال يوسف افتاد از خود بي‏خود شدند و به جاي ميوه‏اي كه در دستشان بود، دست‏هاي خود را بريدند و گفتند: حاش للّه‏ اين بشر نيست، او فرشته‏اي بزرگوار است.
در این تحقیق به بررسی و‌مقایسه‌ی ‌دو ترجمه از قرآن‌‌ كریم پرداخته شده، كه ‌هدف اصلی نشان ‌دادن نقاط قوّت و‌‌ضعف هر یك از دو ترجمه است‌. برای همین منظور‌ابتدا ‌كلماتی را كه ترجمه‌ی آنها مختلف است مشخص نمودم ‌و‌‌سپس ‌به بررسی دو ترجمه با ‌استفاده از منابع قرآنی و فرهنگ ها و مقالات پرداختم ‌و ضمن معرّفی ‌بهترین ‌ترجمه‌،‌‌در‌مواردی ‌كه هیچ یك ‌از دو مترجم ‌نتوانسته ‌باشند ترجمه‌ی قابل قبولی ارائه ‌دهنده ترجمه‌ای‌ دیگر آورده شده است‌.