عوامل اختلاف قرائات(قسمت دوم)

اين امر (اسقاط الف وسط كلمه) بعدها در بسياري از موارد منشا اختلاف قرائت گرديد مثلا نافع و ابوعمرو و ابن كثير (ما يخدعون)1 را (و ما يخادعون الا انفسهم) خوانده اند به دليل آن كه اين كلمه در صدر آيه با همين وزن و اسقاط الف نوشته شده بوده است، پس گمان برده اند اين كلمه هم همان گونه است 2 درصورتي كه مقتضاي معناي آيه، بدون الف است و نيز آيه (و حرام علي قرية اهلكناهاانهم لا يرجعون)3 چون بدون الف ثبت شده بود، حمزه و كسائي و شعبه آن را(حرم) با كسر حا مهمله خوانده‌اند.4
ابوجعفر و بصريون: (و اذ واعدنا موسي اربعين ليلة)5 در همين سوره وسوره اعراف و طه را، بدون الف (وعدنا) (ماضي ثلاثي مجرد) خوانده اند و ديگران با الف نافع (في غيابت الجب)6 را (في غيابات) خوانده، به گمان اين كه جمع است، زيرا اين كلمه در مصحف بدين گونه رسم شده بود (غيبت الجب) لذا هر كس طبق اجتهاد خود آن را جمع يا مفرد خوانده و دلايل قرائت خود را مشروحا بيان داشته است.7
خلاصه، اين گونه عوامل ـ كه به برخي اشاره شد8 ـ موجب گرديد كه قرابر سر رسيدن به قرائت، با هم اختلاف كنند و هر يك طبق اجتهاد خود و دلايلي كه در دست دارد، قرائت خود را توجيه نمايد.

• 1. بقره2: 9.
• 2. الكشف عن وجوه القراات السبع، ج1، ص 224.
• 3. انبيا21: 95.
• 4. شرح مورد الظمن، ص 126.
• 5. بقره2: 51.
• 6. يوسف 12: 10.
• 7. الكشف عن وجوه القراات السبع، ج2، ص 5.
• 8. عوامل مؤثر در به وجود آمدن اختلاف در قرائات را تا بيش از هفت عامل عمده در (التمهيد، ج2) يادآورشده ايم بدانجا رجوع شود.