مقالات

پيوند ميان قرآن و اهل بيت، پيوند ميان نور و بينايي است. نور وحي در ذات خود روشن و روشنگر است، امّا بهره گيري از آن، نياز به چشماني بصير و نافذ دارد و راهگذران طريق ديانت به ميزان بصيرت و بينايي خويش از آن سود می جويند.
با توجه به كاربرد احاديث در تفسير قرآن و متفرع بودن آن بر حجيت و اعتبار آنها در مقاله حاضر به بررسي اين موضوع پرداخته شده و در آن پس از نقل دو ديدگاه در اين زمينه و نقل سخنان برخي از طرفدان هريك بر شمول ادله حجيت خبر واحد به تمامي روايات اعم از روايات فقهي و غير فقهي از جمله روايات تفسير تاكيد می شود .
آيا مي‏ توان از روايات در تفسير قرآن بهره گرفت؟ بسا گفته مي ‏شود كه حديث و روايتي كه به سرحدّ تواتر نرسيده يا قرائن قطعي با آن همراه نباشد، در تفسير قابل استناد نيست؛ زيرا سند بودن آن جاي ترديد است و در اصطلاح به آن، خبر واحد مي‏ گويند و يقين ‏آور نيست. آري اگر به سرحدّ تواتر رسيد (خبر گروهي و جمعي) يا قرائن و شواهد دروني و بروني آن را فراگرفت، در اين دو صورت، يقين‏ آور است و قابل استناد خواهد بود.
علم تفسیر از اولین اشتغالات مسلمانان بوده است، و از زمان نزول قرآن یعنی عصر رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ شروع شده است لكن تفسیر به عنوان یك علم مدون و منسجم از زمان امیرالمؤمنین حضرت علی ـ علیه السّلام ـ شروع گردید. و بزرگان این علم سلسله اسانید خود را به آن حضرت می‌رسانند.[1] این علم دارای متخصصان و محققانی بوده است كه در هر عصری به عنوان یك طبقه (افرادی كه تقریباً همزمان بوده یا دارای یك شیوه مشترك در تفسیر بوده‌اند) از آنها یاد می‌شود. البته در این میان پیامبر اسلام و ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ شأن دیگری داشته‌اند كه ما متعرض آن نمی‌شویم.[2]
يـكـى از مـبـاحثى كه از قديم مطرح بوده است, اين است كه چند درصد آيات قرآن كريم, آيات الاحكام است . اولين عالمانى كه تفسير موضوعى نوشته اند كسانى هستند كه در رابطه با آيات الاحكام رساله يا كتاب نوشته اند زيرا اين بحث, نوعى تفسير موضوعى است . آنـچه اكنون مطرح است, اين است كه در حدود پانصد آيه, آيات الاحكام را تشكيل مى دهد يعنى حدود يك دوازدهم آيات قرآن كريم , زيرا قرآن داراى شش هزار و دويست و سى و شش آيه است .
اعجاز تشريعى قرآن: اثبات وحيانى‌بودن قرآن از راه تشريع قوانين جامع و متعادل در آن از وجوه اعجاز قرآن كريم كه اخيراً برخى مفسران بر آن تأكيد كرده‌اند اعجاز تشريعى آن است. از نظريات مربوط به اين جنبه اعجاز قرآن برمى‌آيد كه معتقدان به آن، فوق‌العاده بودن مجموع دستورالعملهاى قرآن كريم در زمينه‌هاى فردى و اجتماعى زندگى بشر را، نشانه‌اى بر الهى‌بودن آن دانسته‌اند كه نه قابل نقض است و نه صدور آن از جانب فردى امّى و تعليم نديده امكان‌پذير.
چکيده قرآن كريم معجزه بزرگ پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) است كه اعجاز آن در ابعاد گسترده اي نمود دارد. يكي از اين ابعاد، حوزه تشريعات است، به اين معنا كه احكام شرعي قرآن داراي ويژگي هايي مي باشد كه هيچ بشري قادر به عرضه هم آوردي براي آن نيست.
آنچه کانون توجه این نوشتار پیش روى خواننده ارجمند است، کتابى است نوآمد، با محوریت تفسیر اثرى، به نام «التفسیر الاثرى الجامع» و نوشته نویسنده پرکار، دانشمند، شناخته شده، نوآور و پردل در جهان ابراز اندیشه هاى نو، جناب آیة اللّه محمد هادى معرفت دام ظلّه.
استكبار از ريشه «ك‌ ـ‌ ب‌ ـ‌ ر» و به معناى برترى خواهى[1]، امتناع از پذيرش حق از روى عناد و تكبّر[2] و خود بزرگ‌ بينى دروغين[3]است. استكبار طبق معناى اخير متعدى است و به مفعول نياز دارد; امّا در اغلب موارد مفعولى براى آن ذكر نمى‌شود و در چنين مواردى معمولا مفعول، همان فاعل است; يعنى شخصى خود را بزرگ مى‌شمارد و از اين‌رو گردنكشى و سرپيچى مى‌كند.[4]
نخستين صفت از صفات رذيله كه در داستان انبياء و آغاز خلقت انسان به چشم می خورد و اتفاقا به اعتقاد بسيارى از علماى اخلاق، ام المفاسد و مادر همه رذايل اخلاقى و ريشه تمام بدبختيها و صفات زشت انسانى است، تكبر و استكبار می باشد كه در داستان شيطان به هنگام آفرينش آدم(علیه السلام) و امر به سجود فرشتگان و همچنين ابليس براى او آمده است. داستانى است بسيار تكان دهنده و عبرت انگيز، داستانى است بسيار روشنگر و هشدار دهنده، براى همه افراد و همه جوامع انسانى.