رهـيافت تغيير و تحريف در كتابهاى آسمانى پيش از قرآن, چونان تورات و انجيل- تدوين و گردآورى آيات در مجموعه اى واحد, پس از سپرى شدن عصر نزول و رحلت رسول اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) آن هم پس از گذشت زمانى چند!
- تـلاش مذاهب گوناگون اسلامى, براى مستند ساختن مرام و مسلك فكرى و عملى خود به دليلهاى شرعى و ثابت كردن ناسازگار نبودن مذهب ايشان با آيات قرآن و...
از جـمـلـه عواملى است كه شبهه تحريف قرآن را در ناى برخى دميده و بر قلم بعضى جـارى سـاخـته است! هر يك از اين عوامل شبهه انگيز, پاسخ خاصى براى خود مى طلبد كـه پـرداخـتـن بـه همه آنها در يك مقاله, ميسر نيست, چه اين كه تمايز قرآن از تـورات و انـجـيل و تفاويتهاى زمانى و پيامى و ارزشى آنها, خود ميدانى گسترده, در پيش روى تحقيق مى گشايد.